Ημέρα μνήμης - 9ης προς 10ης Οκτωβρίου 1912

Ταγματάρχης Πεζικού Αγησίλαος Παπαδήμας. Εφονεύθει από τούρκικο βόλι στα διοικητικά όρια Πολυρράχου το βράδυ της 9^ης προς 10^ης  Οκτωβρίου 1912. 

Οι άνδρες του στρατού μετέφεραν τον Αγησίλαο Παπαδήμα πάνω σε ξυλοκρέβατο στη θέση «Αγ. Απόστολοι» Πολυρράχου και μαζί με τους κατοίκους του χωριού τον ενταφίασαν. Στην ανατολική πλευρά του εξωκλησίου υπάρχει κενοτάφειο του ήρωα Ταγματάρχη εις μνήμην του.  

 (Απόσπασμα από την «Ιστορία του Βαλκανοτουρκικού πολέμου» του Γεράσιμου Βώκου).

 « …. Υπό την βροχήν, η οποία δεν έπαυσε καθόλην την ημέραν, η μεραρχία καταυλίζεται την εσπέραν εκείνην όπισθεν του Ραχόβου. Εν υπαίθρω, χωρίς πυρά και χωρίς να γίνει χρήσις των αντισκήνων, υπό βροχήν ραγδαίαν, άνεμον σφοδρόν με βροντάς και αστραπάς καθ’ όλην την νύκτα, αι προφυλακαί αγρυπνούν μέχρι πρωίας…  

Την επομένην πρωίαν 10 Οκτωβρίου, άμα τη αυγή, αι προφυλακαί αύται βλέπουν Τουρκικόν πεζικόν και πυροβολικόν πορευόμενον δια της οδού Ελασσώνος-Σερβίων και διευθυνόμενον προς το ύψωμα 549. Η 4^η Μεραρχία επιτίθεται αμέσως. Τέλος ο εχθρός εκδιώκεται και από το αντέρεισμα του Δεμίρ Καπού. Εις ακτίνα 1.200 μέτρων υπήρχον πλέον των 1.000 Τούρκων νεκρών και 1.500 τραυματικών. Αι απώλειαι της τετάρτης Μεραρχίας ήσαν ίσαι περίπου. Μετά μίαν ώραν  όλος ο στρατός του Διαδόχου διήρχετο νικηφόρος δια του αιματοβαφούς στενού, εγκαθιστάμενος και διαχυνόμενος ως κατακτητής εφ’ όλης της πεδιάδος…».

   

(Απόσπασμα από τον «Ελληνοτουρκικό πόλεμο» του Στράτου Κτεναβέα).

 « Ήσαν αι πρώται μεταμεσημβριναί ώραι της ημέρας εκείνης- 10 Οκτωβρίου. Ο αγών είχε λήξει πλέον. Το σύνταγμα συνετάσσετο προς τον δημόσιον δρόμον. Τα λοιπά συνεκεντρούντο προς την αυτήν διεύθυνσιν. Η τέταρτη μεραρχία είχε διαβή τα Στενά, είχε θριαμβεύσει. Η δυσκολωτάτη και επικινδυνωδεστάτη επιχείρησις είχε αχθή εις αίσιον πέρας. Η ταχεία προέλασις, η ορμητικότης του στρατού έφερον το αποτέλεσμα τούτο.

Όταν αφ’ εσπέρας το προχωρούν 8^ον σύνταγμα εισήλθε νικηφόρον εις το κέντρον των Στενών, επέρασε το Ράχοβον και κατέλαβε τα τρομακτικά υψώματα εκείνα του Ντεμήρ – Καπού, τότε η επιτυχία ήτο εξησφαλισμένη.

 ( Σημ. «Ντεμήρ Καπού» = έλεγαν τουρκικά την πύλη, δηλαδή «Σιδερένια Πύλη») 

 Αι Τουρκικαί μεραχίαι, αι αμυνόμεναι εις το Σαραντάπορον κατά των τριών ημετέρων μεραρχιών ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν, διότι άλλως θα συνελαμβάνοντο αιχμάλωτοι. Η τέταρτη μεραρχία δε, η μετ’ επιτυχίας ενεργήσασα πλευρικώς την κυκλωτικήν κίνησιν, έδωκε κυρίως το αποτέλεσμα εις την επιχείρησιν εκείνην, βαδίσασα νυκτός και ημέρας μέσω εμποδίων, δυσχερειών και αντιστάσεων.

Τα τρομακτικά Στενά της Πόρτας, αι Σιδηραί Πύλαι, αι οποίαι ήσαν αδιάβατοι, κατά τους μεγάλους στρατηγούς, τας επέρασεν η Μεραρχία επιτροχάδην, αποδυθείσα εις αγώνα γιγάντιον και με απώλειας ελάχιστας, ασημάντους.

………………………….

Και ο διοικητής του 9^ου συνεχάρη τον τέταρτον λόχον δια τα τρόπαια του, οι ταγματάρχαι και οι λοχαγοί κατόπιν απηυθύνθησαν προς τα τμήματά των με ενθουσιαστικάς προσφωνήσεις. Η διαταγή δε ανέφερεν ευφημότατα τα ονόματα των τραυματισθέντων και διέγραψε της δυνάμεως, με την έκφρασιν της ευγνωμοσύνης της Πατρίδος προς αυτούς, τους ευρόντας ένδοξον θάνατον, κατά τας μάχας 9^ης και 10ης, του Ραχόβου και των διαβάσεων της Πόρτας.

……………………………….

             Ιδιαιτέρως Δε ανεφέρετο ο θάνατος του ταγματάρχου Παπαδήμα φονευθέντος, την νύκτα της 9^ης προ του Ραχόβου.

            Εκ του ενάτου συντάγματος διεγράφησαν φονευθέντες κατά τον αιφνιδιασμόν του Ραχόβου οι οπλίται Ιω. Κρέστος, Αλ. Καραμπάτσος, Νικόλ. Σωτηρόπουλος, Χρ. Παπασταθόπουλος, Κ. Παπανικολόπουλος, Γ. Κοτσόβολος, Β. Παπαγιαννόπουλος, Β. Μεντής και Χρ. Κούλης.».

Από Γιώργο Δαλαγιώργο